พระสิบสอง

• ลักษณะ
  พระเนื้อดิน พบตามวัดโบราณของนครหริภูญไชย อาทิ วัดดอนแก้ว วัดมหาวัน วัดเหมืองจี้ วัดประตูลี้ ฯลฯ องค์พระพุทธรูปปรากฏในพระพิมพ์ทั้งหมด 12 องค์ (บ้างว่าพระพุทธรูปมีทั้งหมด 8 องค์ และสาวกอีก 4 องค์ องค์พระพประธานมีกรองศอ ทรงเทริด เป็นแบบกระบังหน้าสูงเป็นแฉก ประทับนั่งขัดสมาธิเพชรบนฐานบัวคว่ำบัวหงาย ในซุ้มเรือนแก้ว รับอิทธิพลจากศิลปะอินเดียราชวงศืปาละ สืบศิลปะมาจนคลี่คลายเป็นศิลปะแบบพุกาม นั่นเองน่ามีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 17 - 19 ซึ่งเป็นช่วงเจริญรุ่งเรืองของศิลปะแบบพุกาม


• ขนาด
  ฐานกว้าง โดยประมาณ 7 - 8.5 ซม. ขึ้นอยู่กับพิมพ์ และแหล่งที่พบ สูงประมาณ 12 - 13 ซม. องค์ที่สมบูรณ์นั้นค่อนข้างหายาก ส่วนมากจะบิ่นปลาย หรือถูกตัดเอาองค์ที่ประดิษฐานอยู่ที่ยอด เพื่อนำไปคล้องคอ


• พุทธคุณ เชื่อกันว่าเยี่ยมทางแคล้วคลาดและอยู่ยงคงกระพันชาตรี แต่องค์พระขนาดเขื่องจึงไม่นิยมนำมาห้อยคอ บางท่านจึงห่อใส่ไว้ในถุงย่ามเวลาเดินทาง

พระสิบสองเป็นพระพิมพ์ขนาดใหญ่บางคนจะเรียกว่าพระแปดเพราะจะนับองค์ที่เป็นพระเท่านั้นไม่นับพวกเดียรถีย์ที่ประกอบอยู่เป็นพระพิมพ์ที่มีอยู่แพร่หลายไปทั่วแม้กระทั่งในจังหวัดลพบุรีก็มีการขุดพระพิมพ์ชนิดนี้ซึ่งเป็นหลักฐานยืนยันเกี่ยวกับความเกี่ยวพันทางประวัติศาสตร์และศิลปะพุทธลักษณะเป็นพระพุทธรูปแบบหริภุญชัยผสมผสานกับศิลปะลพบุรีพระสิบสองที่ขุดพบในบริเวณอาณาจักรหริภุญชัยอาจจะถือว่าเป็นสัญลักษณ์แห่งพระพิมพ์ของหริภุญชัยหรือของเมืองลำพูนได้เลยทีเดียว